14. Louıs’ın Ruhu Mu Yasaların Ruhu Mu?- Zafer Yapıcı

Montesquieu’nun siyaset sosyolojisinin gelişiminde çok önemli bir mihenk taşı olduğunu kabul etmeyen siyaset bilimci neredeyse yoktur. Montesquieu, 1678-1755 yılları arasında yaşamış bir Fransızdır. Yirmi yıllık bir hazırlık sürecinin ertesinde kaleme aldığı “Yasaların Ruhu” adlı eseri ilk baskısını 1748 yılında yapmıştır. Bu eser, Montesquieu’nun en önemli eseri kabul edilir. Eserde aktarılan “kuvvetler ayrımı” fikri, halen siyaset sosyolojisi ve anayasa hukukunun en temel tartışma konusunu oluşturur. Aslına bakılırsa Montesquieu’dan önce John Locke (1632-1704), kuvvetler ayrımı fikrini seslendirmiştir. Locke’a göre siyasal iktidarın rızaya dayanması, iktidarın kontrolü için yeterli değildir. İktidarın sınırlandırılması, yasama ve yürütme erklerinin tek elde toplanmaması ve birbirini denetleyebilen bir anayasal düzenin varlığı halinde mümkündür. Montesquieu’nun kuvvetler ayrılığı fikrine katkısı, yargıyı da Locke’un geliştirdiği terminolojiye dahil etmesidir. Bu katkı o kadar büyük bir anlam ifade eder ki, kuvvetler ayrımı kavramı neredeyse Montesquieu’ya yapışır. Yargı bağımsızlığının özgürlüklerin temel garantisi olduğu fikri, Aydınlanma düşüncesiyle bitişikleşir Avrupa’da, henüz o yıllarda… O dönemin 14. Louis döneminin (1643-1715) hemen ardı olması anlamlıdır. Montesquieu, kuvvetler ayrımının önemini, “devlet benim” diyen bir monarkın 72 senelik otoriterliğinde yaşayarak öğrenmiştir. Montesquieu’nun fikri, ilk ortaya atıldığından 266 yıl sonra bile demokrasinin olmazsa olmaz kriteridir. * * * Bugün, kontrolün o tarikattan bu tarikata aktarıldığı bir yargı sistemimiz var. Adalet sizlere ömür… Otoriterlik almış başını gidiyor. Yasama deseniz, pardon nerede?... Başbakanı Allaha benzeten vekiller görüyoruz. 14. Louis zamanında eyalet meclisleri kraliyet görevlileri tarafından yönetilmeye başlanmıştı. O zamanda onu Tanrıya benzeten kraliyet görevlisi var mıydı, bilmiyoruz… Bir başka vekil çıkıyor. “Bakanı, milletvekili, valisi ve belediye başkanı ile işte AK Parti budur. Yani ehli secde…” yazıyor sosyal medyadan paylaştığı cami içinde çekilen bir fotoğrafının altına. Din sömürüsüne mi yanalım. Devletin valisini partizan gibi sunan bu mantığa mı? 14. Louis 1715’te öldü diye biliyoruz. Ama anlaşılıyor ki ruhu bugünün Türkiyesinde yaşıyor. Peki ya Montesquieu’nun “yasaların ruhu?” (HABER EKSPRES GAZETESİ-20.01.2014) Zafer YAPICI